donderdag 27 december 2007

Het kind in jezelf

Wie niet met het kind in zichzelf kan omgaan, zal er nooit in slagen om een authentiek contact met een kind te krijgen. Het onderwijs verkeert in een diepe crisis, en het vak van meester of juf is veranderd in de uitvoering van zoveel mogelijk regeltjes, moeten en niet mogen. Nu is er geen kind dat niet allergisch is voor moeten en niet mogen. Daar komt het als vanzelf tegen in opstand. Die opstand noem ik de opstand van de homo ludens.

De homo ludens weigert slaafs regels op te volgen want dat is zo goed voor als je later in de zogenaamd `echte wereld` terecht komt. Weten hoe je je op kantoor moet gedragen: rustig, netjes en ijverig. Veel geld verdienen voor de baas, zodat hij het goed doet voor de aandeelhouders die zo graag meer geld willen maken van hun aandelen.

Ieder weldenkend mens begint te schreeuwen bij zo´n perspectief. Er is een mooie uitdrukking voor bedacht: intensieve menshouderij. Het beeld van de kippenindustrie toegepast op het bedrijfsleven, en inmiddels via de ophokuren ook doorgedrongen tot het schoolbestaan.

De homo ludens heeft schijt aan dit alles. Omdat het in de eerste plaats om levensvreugde gaat, en dit haaks staat op het doen van mijn plichten. Leren komt voort uit de nieuwsgierigheid waarmee een kind de wereld wil ontdekken, daar zijn heen ophokuren voor nodig.

Mijn lievelingsgedicht van Martinus Nijhoff beschrijft dit gevoel op meesterlijke wijze:

Het kind en ik

Ik zou een dag uit vissen,
ik voelde mij moedeloos.
Ik maakte tussen de lissen
met de hand een wak in het kroos.

Er steeg licht op van beneden
uit de zwarte spiegelgrond.
Ik zag een tuin onbetreden
en een kind dat daar stond.

Het stond aan zijn schrijftafel
te schrijven op een lei.
Het woord onder de griffel
herkende ik, was van mij.

Maar toen heeft het geschreven,
zonder haast en zonder schroom,
al wat ik van mijn leven
nog ooit te schrijven droom.

En telkens als ik even
knikte dat ik het wist
liet hij het water beven
en het werd het uitgewist.

Kijk op donderdagavond naar de documentaire op Nederland 2 om 22:50 uur Meester Ben.